Max Broto, alumne de 2n de Batxillerat
Aquest treball de recerca fa un viatge per la història de la lluita racial als Estats Units, començant pel 1492 amb el descobriment d’Amèrica fins l’actualitat.
A l’hora de decidir quin havia de ser el tema del treball de recerca, tenia clar que volia que tingués un focus principalment històric però que alhora s’abordés des de diverses disciplines i sobretot que tractés una qüestió d’actualitat, amb vigència plena.
La qüestió de la lluita racial reunia aquests requisits i, en el meu cas, com que vaig tenir l’oportunitat de viure i estudiar un trimestre als Estats Units i viure d’aprop les injustícies entre persones pel simple fet de tenir un color de pell diferent, em va semblar especialment adient.
L’objectiu principal del meu treball és mostrar que el racisme és encara molt present avui en dia a la societat nord-americana, si bé s’han fet importants avenços, les injustícies i discriminacions racials segueixen succeint.
La hipòtesi que vaig plantejar des d’un inici fou la següent:
“Donat que la societat nord-americana està fonamentada, entre d’altres, en el supremacisme blanc, caldrà incidir fermament en establir unes bases igualitàries perquè les noves generacions deixin enrere el racisme”.
El treball consta d’una part més teòrica, on s’aprofundeix en els orígens i evolució de la lluita racial i una part pràctica, amb entrevistes a un catedràtic d’universitat, que em va aportar reflexions molt interessants i profundes i a dos joves americans que m’han aportat una visió més fresca de la realitat actual des d’una perspectiva generacional propera a la meva.
També vaig dur a terme una enquesta en anglès i en català que van respondre 126 persones de diverses nacionalitats.
Els orígens del racisme als Estats Units podem dir que es remunten a l’època del descobriment d’Amèrica i els anomenats vaixells negrers provinents del continent africà. L’esclavisme i el colonialisme van molt lligats i el colonialisme s’estén fins el segle XVIII i consisteix en l’ocupació política del territori a partir de petits assentaments. Els esclaus esdevenen mà d’obra barata i necessària per a dur a terme les accions colonials.
Posteriorment, i arrel de les oportunitats que el nou continent va obrir a nous mercats i noves oportunitats de desenvolupament econòmic, les colònies s’acaben independitzant de la metrópolis (declaració d’Independència dels Estats Units).
Els esclaus van ser destinats majoritàriament a les plantacions de cotó dels Estats del Sud, mentre que els Estats del Nord estaven molt industrialitzats (indústria tèxtil i siderúrgica fonamentalment) i el poder econòmic residia en la burgesia industrial.
Les grans diferències en els models econòmics i socials entre els Estats del Sud i del Nord van acabar desembocant en una guerra civil: la Guerra de Secessió (1861-1865). La figura del 16è President dels Estats Units Abraham Lincoln fou clau en el conflicte. El final de la guerra, que van guanyar els Estats del Nord (abolicionistes) va dur la Declaració d’Emancipació. L’esclavitud va quedar il·legalitzada, però encara s’estava molt lluny d’acabar amb el conflicte. De fet, tot just s’iniciaven nous períodes convulsos en la lluita racial.
Els esclaus dels Estats del Sud, malgrat la Declaració d’Emancipació, no havien estat alliberats i el ferrocarril subterrani (nom que es refereix a la xarxa de camins i rutes secretes que els esclaus feien fins arribar a territori unionista) fou clau en l’evolució de la lluita i es pot dir que va ser la primera resposta organitzada i coordinada de la societat afroamericana en la seva cerca de la llibertat. Fou també la gestació del posterior Moviment pels Drets Civils.
Mentre els esclaus lluitaven per fugir, al Sud van començar a sorgir grups organitzats de persecució i intimidació dels afroamericans: el 24 de desembre de 1865 va sorgir el “Ku-Klux-Klan”.
El període després de la guerra de Secessió, la reconstrucció, havia d’afrontar uns estats del Sud devastats econòmicament i aquest context alimentava sentiments d’odi i rancor envers els afroamericans. Els Estats del Sud van crear una societat segregacionista per mitjà de les “Lleis Crow” (“separats però iguals”), a finals del segle XIX, cap al 1896. En aquesta època es van començar a establir les principals diferències entre blancs i negres, que són a la base estructural de moltes institucions encara avui en dia i propaguen el racisme i les desigualtats.
Això es tradueix en aspectes fonamentals com l’educació, les oportunitats laborals, les condemnes penals, l’economia, les pràctiques bancàries, els serveis públics, l’organització urbanística, etc.
Malgrat les discriminacions i persecucions, els afroamericans no es van rendir i a la dècada dels 60 va sorgir el Moviment pels Drets Civils. Els precedents d’aquest moviment els podem trobar a la NAACP (National Association for the Advancement of Colored People), així com en diversos casos judicials, com ara el cas de “Brown vs Board of Education” (en relació a l’escolarització segregada) i en la qual Thurgood Marshall va tenir-hi un paper fonamental, o el boicot d’autobusos de Montgomery i el cas de Rosa Parks. El seu acte pacífic però determinat fou una inspiració, un missatge de força i coratge que va desafiar el sistema establert, negant-se a cedir el seu lloc a l’autobús a ciutadans blancs. Va demostrar que a través de protestes pacífiques i la unió del poble era possible canviar les lleis i la vida de les persones.
Però, a banda d’organitzacions de caire pacifista, també van sorgir organitzacions que promovien la lluita armada i violenta, com els Black Panthers. Malcom X en fou la principal cara visible.
Martin Luther King, per contra, fou el personatge més significatiu de la lluita pacífica pels Drets Civils. Va pronunciar el seu famós i inspirador discurs “I have a dream” a la marxa de Washington, el 28 d’agost de 1963. MLK fou assassinat 5 anys més tard. Abans de morir, però, va veure com es complia el seu somni en aprovar-se la Llei dels Drets Civils.
Semblava que aquesta llei acabaria amb el racisme, però res més lluny de la realitat. La mentalitat de la societat no va canviar en essència. En la separació urbanística i l’existència de guetos i l’accés desigual a l’educació… es continuava propagant el racisme. La bretxa racial econòmica, de fet, va seguir augmentant.
Avui en dia encara hi ha un fort sentiment de supremacia blanca arrelat a la cultura occidentals i als EUA. Les desigualtats racials es tradueixen en l’àmbit econòmic, en el sistema bancari i l’accés a l’habitatge, en l’àmbit educatiu i laboral i en els empresonaments i el sistema penitenciari que penalitza fortament els afroamericans. La brutalitat i violència policial que ha actuat fins ara amb força impunitat és el que denuncia el Moviment Black Lives Matter (sorgit el 2013). Casos com els de Trayvon Martin, George Floyd o Breonna Taylor o fins i tot Jacob Blake han esdevingut malauradament mundialment coneguts.
Després de recórrer i analitzar la situació de la lluita racial als Estats Units, des dels seus orígens fins als nostres dies, he conclòs que la meva hipòtesi és certa, però amb certs matisos.
Tot i que és cert que cal canviar les estructures més profundes del país i establir unes noves bases igualitàries i respectuoses amb tothom, no n’hi ha prou amb l’aplicació de noves lleis i reformes educatives. Caldrà incidir en la mentalitat de la població a través de l’educació i la cultura. No hi ha una solució racional a aquesta qüestió perquè el racisme no apel·la a la raó. Cal un canvi de paradigma a la societat.
Cal també una reforma policial que restringeixi la impunitat dels oficials a l’hora d’aplicar la força. Calen injeccions de capital a les famílies que viuen en guetos. Amb més oportunitats els joves d’aquests barris tindrien millors opcions de futur i millor esperança de vida i igualtat d’oportunitats per accedir a un bon nivell educatiu, una vivenda digna i accés a millors llocs de treball. Caldria dissenyar polítiques laborals de discriminació positiva envers els afroamericans i penalitzar qualsevol tipus de discriminació bancària a l’hora de concedir crèdits per raó de raça.
A nivell individual, proposo començar per les petites coses, denunciant els abusos per acabar amb els microracismes.
El discurs de Martin Luther King també va ser inspirador per a mi i em va empènyer a desenvolupar el treball i a lluitar contra la desigualtat social. Els i les joves tenim les claus dels futur. Confio en l’espècie humana i en la seva bondat. Tinc un somni: que algun dia puguem viure lliures, iguals, en fraternitat.
Podeu llegir més sobre treballs de recerca aquí…
Recorregut històric des dels orígens del racisme als Estats Units, la lluita per erradicar-lo, l’anàlisi de la situació actual, i algunes propostes de futur
Deixa un comentari