Eloi Gabriel; Responsable d'informàtica de l'Escola
Quan el 1997 entro a treballar a l’IPSI, comptem amb un parell d’ordinadors a administració per tasques de gestió molt concretes i una aula amb 20 ordinadors MAC. Aquesta sala estava ubicada al soterrani de Borrell 2, ja era això en aquell moment, la informàtica es coïa en soterranis i garatges …
Al llarg d’aquests anys he tingut la sort, juntament amb els companys de departament, d’assistir i acompanyar el despertar de la tecnologia digital a l’Escola, m’atreviria a dir que en tots els seus àmbits.
Per anomenar alguns moments clau en aquest despertar, recordo l’entrada d’internet a l’Escola, inicialment disposàvem d’una connexió RDSI a 144 Kbps, perquè us en feu una idea, les connexions actuals domèstiques més habituals (300 Mbps) van més de 2000 vegades més ràpid.
També vàrem muntar un servidor de correu electrònic per a tot el personal de l’Escola (l’@ipsi.org), sí, sí, una espècie de gmail o hotmail salvant les distàncies infinites.
En l’àmbit de gestió acadèmica, va ser un avenç notable programar les aplicacions que ens permetien generar actes i butlletins de les diferents etapes: els disquets de 3 i ½ passejaven de la secretaria als mestres i a la inversa, repartint i recopilant informació.
Abans d’informatitzar el servei de mitja pensió, alguns recordaran que els tiquets de paper circulaven també pels diferents departaments que s’havien d’assabentar de les altes i baixes diàries dels alumnes que es quedaven a dinar.
L’aplicació per gestionar les extraescolars, la informatització global d’administració, la implantació de la plataforma digital o la instal·lació de les aules multimèdia a les aules de l’escola, entre d’altres, també van formar part d’aquests canvis.
Segur que em deixo moments de canvi tecnològic importants, però ja es pot constatar que, al llarg d’aquests anys, tots plegats hem hagut de fer un esforç d’aprenentatge, d’adaptació… i segur que més d’un acte de fe.
Com a tècnic, he valorat quasi sempre molt positivament tots aquests canvis. Com a persona he après, amb els anys, a respectar els temps dels diferents perfils del personal i sobretot, a valorar la voluntat i l’esforç que han demostrat en aquests processos al llarg de tot aquest temps.
D’aquí a un temps, podrem afegir la intel·ligència artificial a la llista de tecnologies que hauran transformat l’Escola i a nosaltres mateixos. Però aquesta tecnologia, a més de les implicacions que pot tenir en el nostre dia a dia, planteja una sèrie de conflictes encara no resolts. Un dels que ens toca directament entronca amb l’autoria dels treballs dels alumnes que s’han nodrit de la intel·ligència artificial: fins on és un benefici per a l’alumne i fins on una eina que evita que l’alumne aprengui? com podem els docents avaluar el seu ús? Per respondre aquestes preguntes, potser podem pensar en el procés que hem seguit amb la incorporació de la viquipèdia com a recurs d’aprenentatge, quan al principi ens generava dubtes molt semblants.
Hi ha, però, també altres conflictes més generals, de la mateixa magnitud que els que va plantejar internet en els seus inicis. Alguns d’aquests, gairebé trenta anys després, segueixen pendents de ser resolts, com ara la privacitat o la mercantilització de la informació personal que es fa amb el big data.
Ens trobem a l’avantsala del punt d’inflexió que suposarà aquesta tecnologia, i en aquesta fase és habitual sentir un gran desconcert. Tenim clara la potència de les eines que ha generat en molts àmbits i això posa de manifest la seva inevitable i imminent implantació en altres àmbits com l’escola; un exemple clar poden ser els avenços que ha suposat en el camp de la medicina.
Però en l’àmbit més social, fins i tot el quotidià, hi ha també evidències de l’aparició d’aquesta tecnologia. El transhumanisme, ideologia que veu en la tecnologia la possibilitat de millorar les capacitats de l’ésser humà, comença a prendre forma amb la generalització de l’ús dels telèfons intel·ligents, ara ja tant o més necessaris que qualsevol altra extremitat del nostre cos.
També veiem els perills d’aquesta tecnologia, com el cas de les nenes adolescents d’un poble d’Extremadura a les que la intel·ligència artificial ha despullat amb cossos ficticis, imatges que posteriorment han estat distribuïdes vulnerant la seva intimitat; o el cas de la detenció per error d’una dona embarassada americana, després de ser identificada amb una aplicació de reconeixement facial.
Hi ha altres factors que afegeixen complexitat a l’hora de valorar la intel·ligència artificial, tal com apunta el diari el Mundo en aquest article de Rebeca Yanke:
“Cómo crear sistemas de inteligencia artificial potentes que hagan lo que nosotros queremos, sin errores y sin ser hackeados? ¿Cómo conseguir prosperidad a través de la automatización mientras se mantienen los recursos y los objetivos de los seres humanos? ¿Cómo actualizar la legislación de la inteligencia artificial para que sea más eficaz y más justa y tenga en cuenta sus riesgos? ¿Con qué valores debe alinearse la IA y cuál debería ser su estatus legal y ético”
Com passa tan sovint, la tecnologia va molt més ràpid que els seus marcs (polític, legal, ètic, …)
I doncs? quina postura ha de prendre l’Escola enfront la I.A.?
D’entrada, en tots els àmbits es respira respecte i prudència. Fem hipòtesis sobre com pot afectar la nostra tasca com a docents i l’alumne en el seu aprenentatge acadèmic i humà. Som conscients dels perills, però també de la potència i de les mancances amb què ens arriba.
Molts de nosaltres coincidim que es fa molt necessari rebre formació en totes les seves derivades: eines, normatives, conseqüències…. Alguns ja hem començat a fer-ho a títol individual. També tenim previst fer venir algun expert que ens aporti perspectiva i rigor. Caldrà també escoltar les institucions consolidades que treballen en com s’ha de relacionar l’Escola amb aquesta tecnologia. Algunes ja han elaborat propostes de futur que també haurem d’estudiar amb deteniment.
Després, caldrà continuar fent gala d’aquestes actituds, necessàries i implícites en molts oficis, com les del docent: ganes d’aprendre, d’adaptar-se i de transformar. Fent referència de nou a la revolució que va suposar l’entrada d’internet a l’Escola, es preveu que aquesta sigui escalada, amb conflictes, alguns dels quals es podran preveure i d’altres apareixeran d’imprevist. Haurem d’anar parlant i consensuant-ne les solucions.
Internet ha transformat i ajudat a millorar el món escolar, i si fem memòria recordarem les incerteses i reticències, més que raonables, que ens van sorgir en aquell moment, però també com vam treballar per integrar aquella novedosa tecnologia per treure’n el màxim profit: Sovint a classe ocupa el lloc que durant molts anys ha ocupat la pissarra o el guix, i no cal dir què ha suposat com a espai de recerca o de recursos.
S’integrarà, doncs, de la mateixa manera la intel·ligència artificial a l’escola? No podem veure el futur, és clar, però fent un paral·lelisme amb la potència, dubtes, inquietuds que genera, i coneixent les ganes de millorar, i sobretot la necessitat de conèixer i d’adaptar-nos a les noves realitats dels nostres alumnes, estem repetint el camí.
Durant un temps seguirem immersos en el descobriment i l’aprenentatge d’aquesta tecnologia per veure com i amb quina intenció la incorporem. Seguirem amb cautela la seva implantació paulatina fins que en naturalitzem l’ús, aleshores, probablement, ja estarem novament plantejant-nos els mateixos dubtes respecte de la nova tecnologia que vindrà i a la qual encara no hem posat nom.
D’aquí a un temps, podrem afegir l’IA a la llista de tecnologies que hauran transformat l’Escola i a nosaltres mateixos
Meritxell says
Bon dia.
Algunes famílies esperem que en aquesta reflexió no només s’escoltin les veus dels “experts” sinó també les nostres que, al cap i a la fi, som qui hauríem de poder decidir l’educació que volem pels nostres fills i la relació que volem que tinguin amb les tecnologies. Tot i que si la implantació d’aquesta tecnologia és imminent a l’escola, aquests espais de reflexió ( i diàleg) haurien de ser previs. Si, tal com diu l’article, la IA ens ha de transformar, almenys que puguem decidir quan i com volem que els nostres infants l’utilitzin i no imposar-nos-la des de l’escola. Fem extensiva la reflexió al voltant de les eines vom l iPad i altres suposats instruments o espais digitals d’aprenentatge. Gràcies!