Pau Abel, alumne de 4t d'ESO, i Joan Abel, exalumne
Durant el pont de Tots Sants la nostra família va fer un viatge a Gàmbia i a una regió del Senegal. Resulta que el nostre oncle, regidor de l’Ajuntament de Torrelles de Llobregat, havia d’anar-hi per visitar un projecte amb el qual el consistori col·labora i nosaltres vam viatjar amb ell i els nostres cosins, i vam poder viure a Gàmbia.
Gàmbia és un país africà envoltat pel Senegal, molt estret, i, amb menys de 48 km d’amplària és el país més petit de l’Àfrica continental. La seva geografia es troba determinada pel riu Gàmbia, que recorre tot el país, motiu pel qual el seu punt més elevat no supera els 60 metres sobre el nivell del mar. Té un clima tropical de dues estacions, l’estació seca i la de pluges. Aquest país va sortir el gener de 2017 d’una dictadura de més de 20 anys quan el president Yahya Jammeh va perdre les eleccions. Després d’unes setmanes d’incertesa, finalment, el dictador va marxar del país. L’economia del país és bàsica i de subsistència, amb gran importància de la ramaderia i l’agricultura, i és un país especialment pobre.
I en aquest país tan singular, al poble de Tugereng (agermanat amb Torrelles), vam poder descobrir el projecte M’Bolo i l’escola Fandema. Aquest projecte està liderat per la Sílvia, natural de Torrelles, i el seu marit, el Malang, que és de Gàmbia.
Després d’uns anys a Catalunya, junt amb els seus tres fills van tornar a Gàmbia i van engegar aquest projecte. Fandema és una escola on les dones de la regió poden fer-se valer per elles mateixes i no dependre dels homes, mitjançant l’aprenentatge de professions poc habituals per elles com pot ser pintores, cuineres, teixidores, soldadores i instal·ladores de plaques solars.
A Gàmbia i Senegal els desplaçaments amb cotxe són bastant complicats ja que els cotxes són vells, la xarxa de carreteres és molt deficient i trobes cada dos per tres algun control policial o militar. Els controls s’intensifiquen sobretot a la part de Senegal que vam anar a visitar, Casamance perquè, fa uns anys, aquesta regió de Senegal va tenir un conflicte militar amb el govern de Dakar, ja que es volia independitzar, i el conflicte es va reduir amb l’augment de la militarització de la zona. Casamance és la regió més rica del país, una regió molt verda que produeix grans quantitats de mango que s’exporten a tot el món.
Una de les coses que més ens va agradar i sorprendre va ser el mercat del peix. Només arribar ja notes una gran fortor però al cap d’una estona ja t’hi has acostumat. Un cop el peix arriba a la platja s’utilitzen dues tècniques per conservar-lo: conservar-lo en sal o fumar-lo. Una de les coses que ens van sorprendre també va ser que al mercat vam trobar-hi molta concentració de gent, arribant amb barca, venent, treballant el peix, o simplement passejant. El mercat és, sens dubte, el centre neuràlgic del poble a mitja tarda, que és quan arriba el peix. També ens van agradar les barques, embarcacions molt senzilles fetes de fusta, però molt ben decorades i pintades amb colors molt alegres.
A moltes zones de l’Àfrica occidental i, per tant, a la part del Senegal i Gàmbia que vam visitar també, s’hi practiquen religions animistes. Són religions molt anteriors a l’islam i al cristianisme que també conviuen a la zona. Estan basades en la creença que les coses no humanes tenen també una essència espiritual. És per això que per tot el poble trobem amulets i llocs de culte que són la connexió dels fidels amb les ànimes que regeixen el seu destí. L’animisme acostuma a creure en la reencarnació, i així les ànimes dels éssers i objectes que avui envolten la gent podien ser persones en altres vides, fins i tot coneguts, per la qual cosa proclamen que cal cuidar especialment la relació amb l’entorn, per respectar aquests esperits.
Aquestes religions tenen una concepció clarament diferent d’un fenomen per nosaltres tan trist com la mort. Això ho vam poder experimentar al Senegal, on vam assistir a un funeral. El dia anterior a què nosaltres arribéssim havia mort un home gran del poble. Quan una persona gran mor, en comptes de celebrar un funeral trist, se celebra amb tota la gent del poble una gran festa commemorant la seva vida.
No tenen massa coses materials però tenen molts dels recursos que a nosaltres ens falten per ser feliços: temps, tranquil·litat, complicitat amb qualsevol persona, encara que no la coneguin, profunditat en les seves relacions, respecte i amor.
Cap a mitja tarda, des de la plaça del poble, una cinquantena de persones cantant, ballant, amb beguda i menjar van començar a caminar fins als afores del poble. Mentrestant, cada cop més i més persones s’unien a la massa de gent que cantava i ballava en honor al mort. L’ambient era completament festiu, la gent cantava, ballava, hi havia fins i tot una espècie de trabucaires escopetejant al cel, la gent es vestia amb robes de gala, acolorides i alegres: era un moment de celebració.
Entendre una realitat tan llunyana com la de països com Gàmbia o el Senegal no és gens fàcil. Els seus habitants tenen una vida incomprensible per nosaltres. No tenen massa coses materials però tenen molts dels recursos que a nosaltres ens falten per ser feliços. Tenen temps, tranquil·litat, complicitat amb qualsevol persona, encara que no la coneguin, profunditat en les seves relacions, respecte i amor. Per mirar d’entendre-ho s’ha d’intentar viure aquesta realitat, no pas visitar-la. Parlar-los, escoltar-los i aprendre’n. Sens dubte queden moltes coses per aprendre i conèixer.
L’experiència d’un viatge que ens ha acostat a una realitat que cal conèixer i viure
Isabel Solanas García says
M’ha encantat llegir aquest article; m’ha despertat la curiositat i les ganes de conèixer Gambia. Moltes gràcies per compartir la vostra experiència!
Joan Albanell says
Molt bon article! Escrit per un dels millors periodistes i el seu deixeble, en Pau. Una abraçada filadors!
Ferran Obiols says
Això sí que és un luxe, poder viure una experiència com aquesta… Gran article. Enhorabona i gràcies per compartir-ho.
Silvia Llopart Gràcia says
Un genial feedback d’una setmana intensa i “molona”. Gràcies per ser com sou!