Robert Alzina, professor d'Educació Musical d’ESO
Sovint dic als meus alumnes de l’Orquestra de Teclats que només hi ha una cosa que em satisfaci més que la pràctica de l’instrument. És la pràctica musical en grup: tenir la sensació d’estar construint un projecte a partir de la cooperació i de la unió de diferents sensibilitats que fan d’aquest un projecte únic i irrepetible, impossible de concebre com un tot sense considerar-ne les parts.
Crec que la música s’ha de viure. Que a banda de la teoria que la fonamenta, s’ha d’estudiar a partir de l’experiència. Entendre i assimilar aquesta teoria comporta una praxi que permeti assolir els conceptes i, un cop assimilats, poder gaudir de l’experiència musical. A més, la pràctica en grup implica l’assumpció d’alguns valors molt importants per qualsevol feina en equip, com són l’esforç i la perseverança en l’aprenentatge, la capacitat de saber quan escoltar i quan “parlar”, l’habilitat per defensar les idees pròpies i la voluntat per cedir en favor del bé comú.
És per això que un dels projectes que portem a terme amb els nens i nenes de 1r d’ESO és el de l’orquestra de teclats. En aquest projecte comencem treballant aspectes referents a l’organologia i a la instrumentació per acabar interpretant una cançó escollida pels alumnes en una orquestra dividida per seccions.
Primer hem de crear grups de treball i un cop creats, cada grup escull la cançó sobre la qual vol treballar. Crec que és de summa importància que els alumnes puguin escollir l’objecte d’estudi. El fet que treballin a partir de cançons que els agraden fa que el seu aprenentatge sigui més significatiu: El coneixement previ actua com a ancoratge del nou coneixement i els alumnes aprenen des de la passió i l’emoció, assimilen millor els nous coneixements ja que els acomoden sobre el seu coneixement previ, relacionant els nous aprenentatges amb els referents preestablerts.
La pràctica en grup implica l’assumpció d’alguns valors molt importants per qualsevol feina en equip, com són l’esforç i la perseverança en l’aprenentatge.
Un cop consensuada la cançó, els alumnes es distribueixen les feines. La tasca principal és la de detectar, a través de l’escolta activa, quins instruments hi apareixen i quin paper juga cadascun d’aquests instruments (solista, principal, acompanyant, etc.). Els altres membres s’encarreguen de la informació de suport: un membre ha de cercar informació bàsica sobre la cançó (intèrprets, compositors, estil, any d’edició, segell discogràfic, dades comercials …). Un altre ha de llegir la lletra amb deteniment i comentar-ne breument el contingut. Per últim, el membre restant ha de trobar una curiositat d’interès relacionada amb la cançó, buscant persuadir els seus companys i companyes de cara a la votació final. Quan els alumnes han resolt l’anàlisi de l’audició i han recopilat tota la informació, preparen una presentació oral que exposen a classe.
És curiós veure com en aquestes presentacions en què els alumnes parlen de les músiques que els agraden, entren en joc tots els significats socials que ells lliguen a aquestes músiques. Deia l’etnomusicòleg John Blacking a la seva obra “How musical is man?”, que la música és “so socialment organitzat”. És a dir, que més enllà de l’organització sonora, el valor que donem a una música o a una altra depèn dels valors i dels significats que aquella música representa per a nosaltres. De manera conscient o inconscient, relacionem una música concreta a uns valors, a unes actituds o a grups socials determinats i això fa que ens agradi o ens fa rebutjar-la. Aquestes associacions només s’entenen en un context col·lectiu.
Sabem que l’adolescència és l’etapa en la qual els nois i noies defugen l’aixopluc familiar per a endinsar-se en la creació de la pròpia identitat, tant a nivell individual com a nivell social. La música juga un paper fonamental en la formació d’aquesta identitat i en l’assumpció dels significats que la conformen. Pot actuar com un factor d’inclusió però també com a mecanisme de rebuig. Ens n’adonem llavors que, generalment, un mateix grup d’amics és fidel a una música determinada. O que quan es tracta de criticar un col·lectiu, es recorre a l’argument musical, com si la música d’aquest col·lectiu fos un reflex dels valors i de les actituds que rebutgem. Resulta molt interessant veure com, alhora que els alumnes exposen un seguit d’informacions objectives sobre les cançons, també emeten una sèrie de judicis de valor que descobreixen tots els significats lligats a les diferents músiques. Paral·lelament, els alumnes més porosos es sensibilitzen amb les músiques dels companys i entenen el valor que per aquests té la seva música, s’hi emmirallen i hi empatitzen.
En acabar totes les presentacions, les cançons se sotmeten a votació i escollim la cançó que treballarem a l’orquestra. Un cop escollida la cançó, arriba el meu torn. Tenint en compte els nivells que han mostrat els alumnes al primer trimestre (en el qual segueixen el projecte d’aprenentatge individual de teclat que ja fan a primària), escric un arranjament per cinc veus, de manera que l’aprenentatge de la cançó escollida sigui el màxim d’inclusiu possible. El fet de comptar amb els teclats electrònics ens permet recrear els diferents instruments de l’orquestra així que cadascuna de les cinc seccions interpretarà un instrument diferent al teclat.
En aquesta part del projecte, els alumnes aprenen a tres nivells: individual, col·lectiu amb els companys de secció i col·lectiu amb mi i amb la resta de seccions de l’orquestra.
Els alumnes necessiten un temps per a aprendre’s les diferents parts de la partitura. Per tant, les primeres sessions són d’assaig individual fins el dia marcat per a saber-se les diferents parts. A partir d’allà fem sessions que barregen l’estudi individual, l’estudi en grup i la interpretació col·lectiva amb tota l’orquestra. Per tant, en aquesta part del projecte, els alumnes aprenen a tres nivells: individual, col·lectiu amb els companys de secció i col·lectiu amb mi i amb la resta de seccions de l’orquestra. També treballem aspectes com perdre la por a l’error, saber que si un s’equivoca, té tota la resta de companys de secció que “li cobreixen les esquenes” i sobretot, entendre l’error com un motor per a l’aprenentatge i no com un fracàs. També és el moment de posar en pràctica o d’acabar d’adquirir hàbits d’estudi individual i d’assaig en grup, així com d’experimentar la satisfacció de saber que estem construint una obra tots junts.
Finalment, un cop hem après la cançó i hem treballat la interpretació conjunta, arriba el dia de la sessió de gravació. De la interpretació, n’enregistrem so i imatge, així els alumnes poden fer una avaluació més curosa sobre el resultat final del projecte. En aquesta sessió, a més, tenen l’oportunitat de conèixer i familiaritzar-se amb el funcionament d’un enregistrament per pistes a l’estudi.
Us convido a tots i a totes a veure els projectes dels grups de 1rB i de 1rC interpretant “Titanium” de David Guetta i “Demons” del grup Imagine Dragons. Deia Frank Zappa que “parlar sobre música és com ballar sobre arquitectura”. Jo ja he parlat prou. Ara, que parli la música!
En la pràctica musical en grup pots tenir la sensació d’estar construint un projecte a partir de la cooperació i de la unió de les diferents sensibilitats que fan d’aquest un projecte únic i irrepetible.
Deixa un comentari